Klinikte görüşme yaptığım danışanlarımdan sık sık yaşlarının ilerlediği ve artık değişim için çok geç olduğuna dair şikayetlerini dinliyorum. Bu noktada bilişsel psikoloji ve sinirbilimden faydalanarak onlara, beynin nöroplastisite yeteneğinden bahsederek her yaşta değişim ve gelişimin mümkün ve hatta kaçınılmaz olduğunu anlatıyorum. Bunun a
Nöroplastisite, beyin hücrelerinin (nöronların) yeni bağlantılar kurabilme, mevcut bağlantıları güçlendirebilme ve gerekirse zayıflatabilme yeteneğidir. Nöroplastisite, beynimizin yeni deneyimlerle ve öğrenmelerle sürekli olarak yeniden şekillendiğini gösteren bir yetenektir.
Yaşımız kaç olursa olsun beyin hücrelerimiz yeni bağlantılar kurabilir, mevcut bağlantıları güçlendirebilir ve hatta ihtiyaç duyulduğunda yeni yollar oluşturabilir. Bu da yaşam boyunca zihinsel ve fiziksel yeteneklerimizi geliştirebileceğimiz anlamına gelir.
Bir Not: İnsan Önce Kendi Hayatının Mimarı Olmalı
Klinikteki diğer bir yaygın gözlemim ise, çocuk sahibi olan danışanlarımın kendi hayatlarına yatırım yapmayı bırakıp sadece çocuklarına odaklanmalarıdır. Elbette çocukların gelişimi ve eğitimi son derece önemlidir. Ancak kendi mutluluğunu ve hayat tatminini sağlayamayan hiçbir ebeveyn çocuğuna sağlıklı şekilde büyüyebileceği bir ortam sağlayamaz.
Öncelikle bizim yaşamdan tatmin olmayı ve kendi hayatımızın mimarı olmayı öğrenen yetişkinler olmamız gerekir. Bu kendimize karşı bir ömür boyu süren sorumluluğumuzdur.
Şimdi değişen beyin ile gündelik hayat örneklerine bakalım...
Müzik ve Beyin
Müzik, beynimizin nöroplastik yeteneklerinin en güzel örneklerinden biridir. Bir enstrüman çalmayı öğrenmek beynimizin farklı bölgelerini aktif bir şekilde kullanmamızı gerektirir. Piyanistlerin beyinlerinde yapılan araştırmalar müzik eğitiminin, motor korteks (hareket kontrolü), işitsel korteks (duyma) ve hatta hafıza bölgelerinde yoğun bağlantılar oluşturduğunu göstermiştir. Bu yüzden müzisyenler sadece enstrüman çalmayı öğrenmekle kalmaz, aynı zamanda genel beyin işlevlerinde de gelişme gösterirler.
Travma Sonrası İyileşme
Nöroplastisitenin en etkileyici örneklerinden biri de travma sonrası iyileşmedir. Beyin hasarları, felç veya travmatik beyin yaralanmaları sonrasında birçok insanın yeniden fonksiyon kazanabildiğini görmek inanılmazdır. Beyin hücrelerinin zarar gören bölgeleri bypass ederek yeni yollar oluşturması sayesinde mümkündür. Örneğin, felç geçirmiş bir kişinin yeniden yürümesi, konuşması veya ellerini kullanabilmesi beynin bu esneklik kapasitesi sayesinde olur. Rehabilitasyon sürecinde beyin sürekli olarak yeniden yapılandırılır ve işlevsel yollar oluşturulur.
Nöroplastisite ve Zihinsel Esneklik
Sadece fiziksel yeteneklerimiz değil, aynı zamanda zihinsel esnekliğimiz de nöroplastisite sayesinde mümkündür. Stres yönetimi, problem çözme becerileri ve yeni bilgiler öğrenme yeteneğimiz, beynimizin esnek yapısından kaynaklanır. Yeni deneyimlere maruz kalarak beynimizin sürekli olarak yeni bağlantılar kurmasını ve mevcut bağlantıları güçlendirmesini sağlayabiliriz. Nöroplastisite sayesinde zihinsel esnekliğimizi artırarak hayatın zorluklarıyla daha etkili bir şekilde başa çıkmayı öğrenebiliriz.
Özetle nöroplastisite, öğrenme, iyileşme ve yaşam boyunca esnek kalabilme yeteneğimizdir. Beynin bu yeteneği bize aynı zamanda istek, irade ve çaba ile değiştirmek istediğimiz yönlerimizi değiştirebileceğimizi gösterir. Bu şekilde nöroplastisite sadece bilişsel işlevlerimizle sınırlı değildir aynı zamanda ruhsal ve duygusal sağlığımızla da ilgilidir.
Nöroplastisiteyi Nasıl Destekleyebiliriz?
İşte beynimizin esnekliğini artırmak için bazı ipuçları:
Yeni şeyler öğrenin: Yeni bir dil, enstrüman veya hobi edinmek beyninizde yeni bağlantılar kurar.
Egzersiz yapın: Fiziksel aktivite beyin hücrelerinin büyümesini ve yeni bağlantılar oluşturmasını teşvik eder.
Sosyal olun: Sosyal etkileşimler beyin aktivitelerini artırır ve bilişsel rezervi güçlendirir.
Zihinsel egzersizler yapın: Satranç oynamak veya strateji oyunları oynamak beyninizi zinde tutar.
Dengeli beslenin: Omega-3 yağ asitleri gibi beyin sağlığına faydalı besinler tüketmek nöroplastisiteyi destekler.
ความคิดเห็น